‘Die patiënt hoort niet bij ons op neurologie’, zei de verpleegkundige op geagiteerde toon. Het betrof een patiënt van 60 jaar met een CVA en een sterk ontregelde diabetes. Overplaatsing naar de afdeling Interne lukte niet door een beddentekort. Was dat de gewenste interventie? Historisch gezien ordenen verpleegkundigen in ziekenhuizen zich naar medische diagnoses en specialismen als Maag Darm Lever, Reuma, Longen etc. Maar is dat bij patiënten die steeds vaker comorbiditeit hebben nog wel werkbaar, efficiënt en effectief bij ketenzorg en schaarste aan verpleegkundigen?
In de wijk zien we een analoge ontwikkeling met steeds meer inzet van gespecialiseerd verpleegkundigen gericht op wondgenezing, palliatie, incontinentie, coördinatie of transfer. Dit heeft grote beperkingen vanuit patiëntenperspectief. Weer een nieuwe hulpverlener die de patiënt vaak niet of onvoldoende kent, met meer risico op fouten. Vanzelfsprekend zijn er voordelen: patiënten hoeven voor bepaalde behandelingen niet naar het ziekenhuis, maar worden thuis behandeld en maken gebruik van gespecialiseerde kennis. Maar het heeft ook beperkingen voor de wijkverpleegkundige en haar team. Zij raakt de regievoering kwijt over de zorg. Het team wordt nog voornamelijk ingezet op ADL-zorg, waardoor de deskundigheid afneemt. De gespecialiseerd verpleegkundigen halen de krenten uit de pap, wat leidt tot minder arbeidssatisfactie bij verpleegkundigen. Dat is niet goed voor het loopbaanperspectief. Immers, we moeten zuinig zijn op verpleegkundigen. We zien het stapelen van opleidingen toenemen. Besteden we tijd en financiële middelen daarmee effectief? Zou je niet veel meer learning on the job kunnen doen? De (wijk) verpleegkundige leert van de gespecialiseerde collega die ernaar streeft haar functie dienstbaar aan collega’s te maken in plaats van een doel op zich.
Het gespecialiseerd werken leidt op de lange termijn tot fuikfuncties met meer status en betere betaling terwijl de ‘gewone’ zorg op verpleegafdelingen in ziekenhuizen en in de wijk uitermate complex is geworden. Mijn pleidooi is voor generalistisch, en gespecialiseerd als het niet anders kan. Herwaardeer de initieel opgeleide verpleegkundige en pak geen rollen of taken af. Het denken in Entrustable Professional Activities (EPA’s) zoals het CZO voorstelt, is een goede oplossing voor praktijkvoering op afdelingen in ziekenhuizen en in de wijk. Creëer niet voortdurend nieuwe functies, maar versterk de generalist. Samenwerken en leren van elkaar, met als motto ‘u bent bij ons van harte welkom met al uw kwalen en ongemakken’.
JOHAN LAMBREGTS